Farklılık içinde özdeşlik veya birliğin felsefesi: METAREALITY Eleştirel realizmin ayırt edici yanlarından biri içkin eleştiridir. Yani eleştiri eleştirilen fikrin esasına dair olmalıdır. Bhaskar bir de Aşil’in Topuğu eleştirisinden bahseder ki, bir fikrin temel iddiasını, en güçlü olduğu iddiasını çürütür. Bhaskar, ayrıca transandantal ve açıklayıcı eleştiri kavramlarını kullanır ve bunları içkin eleştiriden ayırır. Transandantal eleştiri, bir […]
Kategori: Genel
ÇOK BİLİNMEYENLİ KİMLİK DENKLEMLERİ ve KİMLİK POLİTİKASINA İLİŞKİN BAZI ARAYIŞLAR
Peter Farrely’nin 2018 yapımı Green Book filmi yaşanmış bir hikayeden uyarlanmış. Bu filmde, siyah bir müzisyen olan Dr. Donald Shirley’e turne yolculuğunda karşılaşacağı özellikle ırksal kimlikle ilgili sorunlarda yardımcı olmak üzere Tony Lip işe alınır. Tony, fazlaca İtalyan kökenli, iyi eğitimli olmayan, maço, sert bir erkektir. Donald Shirley ise, oldukça iyi eğitim almış, entelektüel, siyah […]
İktidar; Bir Hat Önerisi
Türk Dil Kurumu Sözlüğü, iktidarı erk ve kudret ile eş anlamlı olarak “bir işi yapabilme gücü” veya “bir işi başarabilme yetki ve yeteneği”, bir başka anlamda “devlet yönetimini elinde bulundurma ve devlet gücünü kullanma yetkisi” veya “bu yetkiyi elinde bulunduran kişi ve kuruluşlar” olarak tanımlar. Terimin İngilizce karşılığı (power) da bu anlamlara gelmektedir. Görüldüğü gibi […]
KURUMLARIN SOSYAL GERÇEKLİĞİ İLİŞKİSEL REALİST BİR YAKLAŞIM
Bu metin Vefa Saygın Öğütle’nin Kurumların Sosyal Gerçekliği1 kitabının bir incelemesidir. F. Vandenberghe, Alman Sosyolojisinin Felsfi Tarihi2 adlı eserinde “korelasyon ile kanıtlamayı birbirine karıştıran ve önceden yaşananlara asla güvenmeksizin regresyon analizine girişen empirist-pozitivistlerin yetiştirdiği ana akım bir sosyolog olarak, daima onların oyuncaklarını parçalayacak felsefi çekici aradım. Ve bu çekici nihayet eleştirel realizmde buldum” der. Ben […]
MODERNİTENİN FELSEFİ SÖYLEMİ
Modernite denilince aklımıza derhal tarihsel bir dönem, Avrupa Kıtası ve kapitalizm gelir. Bu dönemlerin sanatsal akımlara etkisi ve sanatsal akım olarak modernizm bu yazıda kapsamımız dışında. Türkiye’de modernizm konusu, postmodernizm tartışmaları, bir felsefi ifadesi olarak aydınlanma ve onun Marksizm ile ilişkisi üzerine tartışmalar, özellikle 90’larla birlikte yükselişe geçen Refah Partisi ve ondan doğan AKP’nin yani […]
HEGELCİ DİYALEKTİĞİN BİR ELEŞTİRİSİ – Eleştirel Realist Diyalektik ile Hegel Diyalektiği Karşılaştırması: Bhaskar ve Norrie
HEGELCİ DİYALEKTİĞİN BİR ELEŞTİRİSİ Eleştirel Realist Diyalektik ile Hegel Diyalektiği Karşılaştırması: Bhaskar ve Norrie Bhaskar, DPF (Dialectic: A Pulse of Freedom) adlı eserine, diyalektik olarak geliştirilen eleştirel realizmin, farklı bağlamlarda Hegel ve Hegel’den ilham almış diyalektik ile bir karşılaşma alanı olduğunu ifade ederek başlar. Bu bağlamlar, insanlığı kuşatan çok yönlü krizler, toplumsal ve doğal bilimler, […]
ULUS ÜZERİNE ve ULUSÇULUK ELEŞTİRİSİ İÇİN BİR HAT ARAYIŞI
Kavram, ideoloji Ulus günlük algıda devlet ideolojileri ile belirlenmiş tahayyüllerle karşılık bulur. Sosyal bilimsel analizlerde ulusun tarihselliğini ifade eden kökenine yönelik genel bir fikir birliği olsa da, ne olduğuna yönelik ayrılıklar söz konusudur. Sözlük, “ulus” sözcüğü kökeninin Moğolca olduğunu ve Arapça “millet” sözcüğü eş anlamlısı olduğunu söylüyor. Günlük kullanımda, “Bir yerde bulunan kimseler bütünü, herkes” […]
Bir Tartışmaya Müdahale; Bilinç Problemi
Zihnin Ucu Bucağı, bilinç ve dünya bir midir? sorusunu soru, tartışma, olumsuzlama, eksiği gösterme, hipotez sunma şeklinde bir diyalektik işleterek cevaplamaya çalışıyor. Tartışmayı soruları ile yönlendiren Tim Parks’ın kitap takdiminde bir edebiyatçı olduğunu, Ricardo Manzotti’nin ise felsefeci, psikolog ve robotik mühendisi olan çok yönlü bir düşünce insanı olduğunu öğreniyoruz. Üslupları ve yöntemleri oldukça parlak ve […]
DELEUZE’UN NIETZSCHE’Sİ – Hınç, Olumlama
DELEUZE’UN NIETZSCHE’Sİ HINÇ, OLUMLAMA Burada Deleuze’ün Nietzsche ve Felsefe eserinin, Nietzsche’nin Ahlakın Soykütüğü ve İyinin ve Kötünün Ötesinde eserlerindeki köle ahlakı ve hınç eleştirisinden yaptığı çıkarımlar üzerinde duracağız. Nietzsche, Hegel’in Efendi-Köle Diyalektiği metni üzerine efendi ve köle ahlakı karşılaştırması, iyi ve kötünün anlamları üzerine yaptığı çalışmalar, Deleuze’un Nietzsche ve Felsefe kitabında ele aldığımız bölümün referansıdır. […]
(Alan Norrie’nin Dialectic and Difference eserinin 7. Kısmı) Metakritik II Diyalektik ve fark
Alan Norrie’nin Dialectic and Difference eserinin 7. Kısmı Metakritik II Diyalektik ve fark çev: Özgür Elibol Buraya kadar Bhaskar’ın felsefi metakritiğini bildiren temel öğeleri belirlemiş bulunuyorum. Bu kısımda bir önceki kısmın son bölüm temasını takip ediyorum. Aynı zamanda Bölüm 1 ve 2’deki diyalektik eleştirel realizmin başlangıcına geri dönüyoruz. Başka bir deyişle, postyapısalcı düşünceden varlık ve […]
Açıklayıcı Eleştiri 